10/10/2007

Άνθρωπος. Όραμα. Πολιτιστική διαχείριση. Πολιτιστική πολιτική. Άνθρωπος.

του Παναγιώτη Νόϊφελτ

Tόσα ξέρω… τόσα λέω
ή
Τα όρια της γλώσσας μου καθορίζουν τα όρια του κόσμου μου (Wittgenstein)

Νοιώθω να ζω σε μια κοινωνία που αποσιωπά τους συσχετισμούς των δράσεων. Μήπως υπάρχει έλλειψη ουσιαστικής μετάδοσης ιδεών; Αν υπάρχει έλλειψη, από τι προκαλείται; Μα ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και της ανά-μετάδοσης, σκέφτομαι φωναχτά.

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε αυτό που αποκαλούμε απελευθέρωση της πληροφορίας, με αμέτρητες σιωπηρές και αιφνίδιες εκρήξεις. Εκρήξεις τις οποίες πολλές φορές δεν τις αντιλαμβανόμαστε σε όλο τους το εύρος, είτε γιατί είμαστε μέρος αυτών οπότε και εμείς διαλυόμαστε με τη σχάση, είτε γιατί δεν προλαβαίνουμε να αντισταθούμε ή να προστατευθούμε από την από-συμπίεση των ισχυρών δόσεων πληροφοριών-γνώσεων, υπό-πληροφοριών ή παρά-πληροφοριών παντός τύπου και πάσης μορφής που δεχόμαστε σε καθημερινή βάση.

Μπορεί η κοινωνία μας (εμείς δηλαδή) να έχει εξελίξει σε άμυνα αυτή την αποσιώπηση των συσχετισμών των δράσεων σε μια προσπάθεια να χαλιναγωγήσει τις κοινωνικές μάζες; Για να παραμείνει ακέραιη, για να προστατευθεί και να καθοδηγήσει (τις μάζες), προστατεύοντας τα μέλη της από βέβαιο και ολοκληρωτικό αποπροσανατολισμό; Τι είναι ο αποπροσανατολισμός;

Είναι έτσι; Είναι αυτό σημείο των καιρών μας; Άν ισχύει κάτι τέτοιο πόσο αυτές οι ελλείψεις ή οι εκρήξεις επηρεάζουν την πολιτιστική-πολιτισμική μας ανάπτυξη; Είναι αναγκαίο να αντισταθούμε σε κάτι και σε τι; Μήπως ο πολιτισμός μας και η μέθοδος διαχείρισης (αν υπάρχει) των στοιχείων του είναι οι πιο ισχυροί μας σύμμαχοι σε αυτή τη μάχη για την πολιτισμική, πολιτιστική και φυσική μας επιβίωση; Πως λειτουργεί αυτή η άμυνα; Τι θα ήταν ωφέλιμο να γίνει για τη βελτιστοποίηση των συνθηκών και την καλύτερη κατανόηση των στοιχείων που επηρεάζουν την πολιτιστική μας ανάπτυξη και κυρίως την καθημερινότητα μας;

Ο πολιτισμός αντικατοπτρίζει τις συνθήκες, τις προϋποθέσεις, τις ανάγκες, τα έργα και τις κοινωνικές συνοχές ενώ εναγκαλίζει και εναγκαλίζεται από όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την κοινωνία.

Πιο συγκεκριμένα ο πολιτισμός ενός τόπου εκφράζει τις προσδοκίες, τα οράματα και τις συνοχές των κοινωνικών συνόλων και του ατόμου αναδεικνύοντας ιδιαιτερότητες και καταδεικνύοντας λύσεις στην καθημερινότητα του πολίτη – δημιουργού – ταξιδευτή.

Σε καιρούς που ο πολιτισμός μας δοκιμάζεται ποικιλοτρόπως, σε περιόδους που το πολιτιστικό έργο βάλλεται από τα ίδια τα εσωτερικά λειτουργικά-διαχειριστικά του στρώματα, η διαυγής πολιτιστική πολιτική και πολιτιστική στρατηγική χάραξη πορείας, η εξομάλυνση των διαχειριστικών δυσκολιών και ο εναρμονισμός με άλλους εξωγενείς ανεπτυγμένους πολιτιστικούς παράγοντες (εξωτερική πολιτιστική πολιτική), αποτελεί έργο και μέλημα των κρατούντων, των διαχειριστών αλλά και των ατόμων, που υπηρετούν τις τέχνες, τις διαδοχές, τα γράμματα, τον αθλητισμό, την παιδεία, την εκπαίδευση και την καλλιέργεια, τη συντήρηση και διάδοση της ιστορίας και των ιδιαιτεροτήτων ενός τόπου, το εμπόριο και την οικονομία. Η διαφύλαξη των αξιών αυτών θα πρέπει να αποτελεί μέλημα όλων και κυρίως των απλών πολιτών που πασχίζουν για να απολαύσουν τους καρπούς του πολιτισμού που οι ίδιοι δημιουργούν. Η διαχείριση του πολιτισμού αφορά όλους μας γιατί όλοι τον απολαμβάνουμε και όλοι τον πληρώνουμε. Στην ουσία λειτουργώντας με μια συνέπεια προπληρώνουμε και απολαμβάνουμε τις αποδόσεις των οραμάτων μας.

Ένα καλύτερο αύριο δημιουργείται από την παρότρυνση των ατόμων να οραματιστούν το πολύτιμο και αναγκαίο για τη διαβίωση τους. Βασικό στοιχείο για την εξέλιξη ενός οράματος σε έργο αποτελεί η σύγκλιση του με τον κανόνα και το σύνολο. Το όραμα και ιδιαίτερα το κοινό όραμα απελευθερώνει την εσωτερική αίσθηση της δημιουργικότητας των ατόμων, προσανατολίζει τις ομάδες, γεννά ερωτήματα και δίνει απαντήσεις, καθώς επίσης πολλαπλασιάζει τη συλλογική διάθεση για ανάπτυξη. Το όραμα για το αύριο δημιουργεί θέματα για διάλογο και παροτρύνει τα άτομα στο να δώσουν λύσεις σε πρακτικά θέματα που τους απασχολούν σήμερα. Η ευαισθητοποίηση και η κατάθεση των οραμάτων διεγείρει τη δημιουργικότητα και φανερώνει κίνητρα και διαθέσεις. Θα ήταν τραγικό λάθος με την κακοδιαχείριση των στοιχείων του πολιτιστικού μας γίγνεσθαι να τραυματίζουμε τη βάση του που δεν είναι άλλη από το όραμα.

Αν θα θέλαμε να αναγνωρίσουμε και να χωρίσουμε την πολιτιστική πολιτική και στρατηγική σε άξονες ορθό και αναγκαίο θα ήταν να τους ορίσουμε πρώτα. Αυτοί οι άξονες αφορούν όλους μας και κυρίως μια πολιτική κοινωνία ευαισθητοποιημένη σε θέματα πολιτιστικής διαχείρισης και πολιτικής. Οι άξονες αυτοί είναι:

I. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ & ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ
II. ΑΠΟΔΟΧΗ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
III. ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ
VI. ΜΟΡΦΩΣΗ & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
V. ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΔΙΑΧΥΣΗ
VI. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ & ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Η πολιτιστική ανάπτυξη προηγείται, συμπλέει ή προπορεύεται από και με τη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου, αυτή είναι και η μαγεία της πολιτιστικής ανάπτυξης και πολιτισμικής διάχυσης, και είναι απόλυτα φυσιολογικό. Είναι αφύσικο και σκοτεινό η πολιτιστική ανάπτυξη να μην εκφράζει και να μην αναδεικνύει τα οράματα, τις δυνατότητες, τις προσδοκίες, τις ιδιαιτερότητες των πολιτών ενός τόπου.

Ο πολιτισμός ως βασικό στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας, ως συγκριτικό στοιχείο που συμβάλει σε διακρατικές ισορροπίες και ως εξισορροπητικός παράγοντας εθνικής ανάπτυξης και ανάπτυξης της οικονομίας του τόπου είναι αναγκαίο να στηρίζεται από ισχυρή διαχείριση με θέληση και με διάθεση σε ανάπτυξη και διεκπεραίωση στρατηγικών σχεδιασμών, ολοκληρωμένη και ανοικτή κατανόηση των στοιχείων που τον συνθέτουν τα οποία δεν είναι άλλα από τον άνθρωπο και τα έργα του.

Ποιες είναι οι φυσικές και ομαλές δράσεις στις οποίες μια ευαισθητοποιημένη πολιτεία θα μπορούσε να προβεί ώστε να εξομαλυνθούν οι κοινωνικές ανωμαλίες που η πολιτιστική κακοδιαχείριση προκαλεί;

Σύγκριση με νομικά και διαχειριστικά συστήματα των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης και εναρμονισμός με στοιχεία και συστήματα του εξωτερικού που συμβάλουν στην πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου.

Αναβάθμιση και επαναπροσδιορισμός του θεσμικού πλαισίου για τον πολιτισμό.

Αναβάθμιση και επανεξέταση των προγραμματικών συμβάσεων βάσει των σύγχρονων αναγκών των τοπικών κοινωνιών.

Δημιουργία νέου και αναβαθμισμένου χάρτη πολιτιστικών δικτύων και κοινωνικών δράσεων με σαφή διαχωρισμό όσον αφορά στις κατηγορίες δράσεων πολιτισμού.

Ένταξη όλων των κοινωνικών ομάδων σε άμεσο-έμμεσο προγραμματισμό και δράσεις πολιτισμού και ενθάρρυνση των νέων ομάδων στη συμμετοχή σε παραγωγικές διαδικασίες πολιτισμού με στόχο την προβολή της πολυπολιτισμικότητας και της ανταλλαγής.

Σύνδεση και σύγκριση των οικονομικών αναγκών των φορέων πολιτισμού του τόπου με άλλους κοινωνικούς φορείς συνδέοντας αυτές και με τα αποτελέσματα που δημιουργούν.

Αναβάθμιση του φορολογικού συστήματος που αφορά στους φορείς πολιτισμού, του συστήματος παροχών και του ασφαλιστικού, με σχεδιασμό που να κατανοεί τις εξειδικευμένες ανάγκες των ατόμων και των φορέων που δραστηριοποιούνται στο χώρο του πολιτισμού, παιδείας και αθλητισμού.

Προσδιορισμός των θέσεων της πολιτείας λαμβάνοντας υπ όψη την γεωπολιτική πολιτιστική τοποθέτηση του τόπου, τις αλληλεπιδράσεις και τα αγαθά και οφέλη που δημιουργούν αυτές.

Άμεση σύνδεση ή ενίσχυση και αναβάθμιση των πολιτιστικών δράσεων με τις τουριστικές, εκπαιδευτικές, εμπορικές δράσεις του τόπου.

Διάχυση και διευκόλυνση στη διανομή των πολιτιστικών αγαθών εντός και εκτός συνόρων και δημιουργία κινήτρων.

Αποκέντρωση στην παραγωγή πολιτισμού και ενθάρρυνση των πολιτιστικών δυνάμεων στη στήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων στον πολιτισμό και δημιουργία προϋποθέσεων για περαιτέρω εμπορική ανάπτυξη των κλάδων πολιτισμού.

Δημιουργία ανεξάρτητων αναπτυξιακών και ελεγκτικών φορέων και φορέων πολιτιστικής προβολής που θα εγγυώνται γιο την ανάπτυξη των πολιτιστικών διαθέσεων του τόπου.

Εκσυγχρονισμός των υποδομών και αναβάθμιση της πολιτιστικής διαχείρισης.

Σύνδεση του ΑΕΠ με τις δράσεις πολιτισμού και τακτική προβολή των αποτελεσμάτων.

Αναβάθμιση και επαναπροσδιορισμών των σχέσεων Υπουργείου Πολιτισμού με τα Υπουργεία Οικονομικών, Παιδείας, Εξωτερικών, Τουρισμού και Ανάπτυξης.

Άμεση σύνδεση της πολιτιστικής πολιτικής με την πολιτιστική διαχείριση του τόπου.

Εφαρμογή των νόμων.

Η πολυπλοκότητα των στοιχείων που συνθέτουν την πολιτιστική μας διάθεση και έργο είναι τόσο εμφανής που σχεδόν φαντάζει φυσιολογική η αποσιώπηση των συσχετισμών ανάμεσα σε αυτά, δεν είναι όμως.

Η αλήθεια είναι πως η άγνοια επί των συσχετισμών δημιουργεί την αίσθηση της ομαλότητας αρχικά (λιγότερος κόπος, λιγότεροι αντ-αγωνιστές), μα το πολιτιστικό έργο που παράγεται υπό αυτές τις συνθήκες δεν αντιπροσωπεύει τις προσδοκίες και τις δυνατότητες των πολιτών, υποβαθμίζοντας την πολιτιστική παραγωγή, τα οφέλη, τον άνθρωπο και τις σχέσεις.

Η αποσιώπηση των συσχετισμών οδηγεί στην πολιτιστική-πολιτισμική άνοια, στην ύπνωση της μνήμης, στην διαφθορά και σε μια σειρά ελλείψεων στην παιδεία, στην εκπαίδευση και στην καλλιέργεια για παράδειγμα, ελλείψεις που ευθύνονται για τα τόσα κοινωνικά προβλήματα που ταλανίζουν τον τόπο μας.

Εμείς οι απλοί πολίτες του τόπου ίσως θα πρέπει να το ξανασκεφτούμε όταν από κεκτημένη ταχύτητα επιλέξουμε την πιο απλή και εύκολη λύση που θα μας οδηγήσει για να εκφράσουμε αυτή την αγάπη μας για τον πολιτισμό μέσα από τη συμμετοχή μας και το όποιο έργο παράξουμε.

Εμείς οι απλοί πολίτες μπορεί να έχουμε δικαίωμα να κάνουμε θυσίες και υποχωρήσεις ακόμα και να παίρνουμε αποφάσεις οι οποίες να είναι βλαπτικές για εμάς, δεν έχουμε όμως κανένα δικαίωμα να θυσιάζουμε με την αδιαφορία μας και με τις πράξεις μας το όραμα, το μέλλον μας, το μέλλον των παιδιών μας, τις πιθανότητες για πολιτιστική και πολιτισμική επιβίωση και συνέχεια. Τόσα ξέρω… τόσα λέω φίλε Wittgenstein.