Στα Βαλκάνια η νέα αναμέτρηση Αμερικής - Ρωσίας
Κίνδυνοι και προκλήσεις για τα ελληνικά συμφέροντα

Γράφει ο Γιάννης Μήτσιος,
Πολιτικός επιστήμων - διεθνολόγος Πανεπιστημίου Northeastern Βοστώνης και Γαλλικού Κέντρου Στρατηγικών και Διπλωματικών Σπουδών

Εδώ και μια δεκαετία περίπου κυκλοφόρησε το βιβλίο του δημοσιογράφου Ρόμπερτ Κάπλαν με τίτλο Βαλκανικά Φαντάσματα « Balkan Ghosts», μέσα στο οποίο ο δημοσιογράφος ανέλυε την τραγωδία των Βαλκανικών λαών με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και το νέο τοπίο που διαμορφώθηκε. Και εκεί που οι βαλκανικοί λαοί νομίσαμε ότι ξορκίσαμε τα φαντάσματα του παρελθόντος, αυτά επιστρέφουν όχι τη νύχτα αυτή τη φορά αλλά μέρα μεσημέρι.

Οι εξελίξεις της χρονιάς που διανύουμε έρχονται να διαπιστώσουν ότι εισερχόμαστε σε μια νέα φάση ίσως την τελευταία του βαλκανικού δράματος που μπορεί να πάρει ανεξέλγκτες διαστάσεις μιας και στην περιοχή μας συναντώνται και συγκρούονται τα συμφέροντα της μοναδικής υπερδύναμης με την ξαναγεννημένη Ρωσία.

Αμερική - Ρωσία

Οι Ηνωμένες Πολιτείες σταθερές εδώ και καιρό στη στρατηγική τους έχουν καταφέρει να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου μέσω του σχεδίου Αχτισάρι, να αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως Μακεδονία και να προετοιμάσουν την είσοδο στο ΝΑΤΟ της Αλβανίας, των Σκοπίων (με το όνομα Μακεδονία) και της Κροατίας., είναι παρούσες σε Βουλγαρία και Ρουμανία με την κατασκευή μεγάλων στρατιωτικών βάσεων και τέλος έχουν προλειάνει το έδαφος για την ανάπτυξη της αντυπυραυλικής ασπίδας σε Πολωνία και Τσεχία πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας.Η πρόσφατη περιοδεία του αμερικανού προέδρου είναι ενδεικτική της σταθερούς και επίμονης πολιτικής των ΗΠΑ για άσκηση επιροής στο γεωστρατηγικό τόξο Δυτικά Βαλκάνια-Ν. Α Ευρώπη-Καύκασο με κύριο στόχο τον εγκλωβισμό της Ρωσίας και κυρίως της ενεργειακής της ισχύος.

Η Ρωσία από την άλλη απειλεί με βέτο στο Σ.Α του ΟΗΕ την ανεξαρτησία του Κοσόβου, στηρίζει τη Σερβία, αντιδρά έντονα στην ανιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ στην ανατολική ευρώπη απειλώντας με νέο ψυχρό πόλεμο, υπογράφει την ενεργειακή σύνδεση Μπουργάς - Αλεξανδρούπολη, ο Ρώσος πρόεδρος επισκέπτεται την Ελλάδα τρεις φορές, ενισχύει την ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία και τέλος παραμένει ο ενεργειακός τροφοδότης σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο κυρίως της Ευρώπης.

Και το μεγάλο ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί οι δύο μεγάλοι να αναμετρηθούν στα Bαλκάνια; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή σε ένα τόσο σύνθετο και πολύπλοκο τοπίο. Τα Βαλκάνια αποτελούν το μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης και την ενεργειακή πύλη των Ρώσων στη Μεσόγειο και κατ' επέκτασιν σ΄όλο τον κόσμο. ενώ γειτνιάζουν επίσης και με την εύφλεκτη Μέση Ανατολή και τους εκεί στρατηγικούς σχεδιασμούς.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αναρωτηθεί ο αναγνώστης ποιός είναι σ΄αυτήν την σκακιέρα. Δυστηχώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε, δεν έχει και ούτε θα έχει όπως δείχνουν τα πράγματα μια ευρωπαϊκή αμιγώς πρόταση. Ο παραδοσιακός φιλοατλαντικός άξονας της Αγγλίας που ενισχύθηκε πρόσφατα με την εκλογή του Σαρκοζί στη Γαλλία και την στροφή της Μέρκελ προς την Αμερική από τον προκάτοχό της Σρέντερ δεν αφήνει πολλά περιθώρια για μια Ευρώπη που θα σκέφτεται ευρωπαϊκά και θα έχει στρατηγική σχέση τόσο με τις ΗΠΑ αλλά και με τη Ρωσία. Η αποτυχημένη συνδιάσκεψη του G8, η μη επιρροή της Ευρώπης στην αμερικανική πολιτική γαι το περιβάλλον, η αδυναμία παρέμβασης σε Κόσοβο και Ανατολική Ευρώπη σε συνδυασμό με την ίδια την ευρωπαϊκή αδυναμία να κατευθύνει την Ευρώπη των 27 σε μια πραγματική ενοποίηση με την αποδοχή ευρωπαϊκού συντάγματος είναι στοιχεία που προβληματίζουν τους πολίτες της ΕΕ για το μέλλον.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Σ΄αυτή λοιπόν τη στρατηγική σκακιέρα έρχεται να προστεθεί και η ύπαρξη της χώρας μας και των συμφερόντων της. Η Ελλάδα χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και ηγέτης των Βαλκανίων σε οικονομικό επίπεδο βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Είχε βρεθεί αντίστοιχα και στις αρχές του αιώνα αλλά και στη λήξη του Β΄ΠΠ. Τα αντικρούωμενα συμφέροντα ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή δεν θα αφήσουν αλώβητα και τα ελληνικά συμφέροντα. Τα γεγονότα τρέχουν, οι ισσοροπίες είναι ευαίσθητες και οι πολιτικές αποφάσεις απαιτούν λεπτούς χειρισμούς. Θα απαιτηθεί εδώ η αποφασιστικότητα ενός Βενιζέλου, η στρατιωτική ευφυία ενός Μεταξά και οι διεθνείς χειρισμοί ενός Ανδρέα Παπανδρέου.

Η χώρα μας αργά η γρήγορα θα κληθεί να πάρει αποφάσεις ή θα τις επιβληθούν από τις εξελίξεις που θα μπορεί να είναι και δυσάρεστες. Οι αναλυτές και όσοι ασχολούνται με τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής θα έρθουν αντιμέτωποι με κρίσιμα ερωτήματα και θα πρέπει να πάρουμε θέση. Μας συμφέρει ένα ανεξάρτητο Κοσσυφοπέδιο το οποίο ενδεχομένως θα προκαλέσει αποσταθεροποιητικές καταστάσεις σε Ουκρανία και Ρωσία με ανοιχτά μάλιστα το Κυπριακό και την αμφισβήτηση της Θράκης από την Τουρκία; Πως θα απαντήσουμε ως χώρα και με ποιά δύναμη στην απόφαση των ΗΠΑ να ενταχθούν τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία στο ΝΑΤΟ αλλά και στην ίδια την αδιαλλαξία των Σκοπιανών που δεν έχουν κάνει ουδεμία παραχώρηση έως τώρα; Ποιό θα είναι το μέλλον των Σκοπίων άν οι Αλβανοί της FYROM ζητήσουν να ενωθούν με την Αλβανία και τα αδέρφια τους στο Κόσοβο κάνουν το ίδιο δημιουργώντας τη μεγάλη Αλβανία;Τι θα γίνει με τους αγωγούς φυσικού αερίου από Τουρκία- Ελλάδα και Ιταλία που οι ΗΠΑ επ΄ουδενί δεν θέλουν να μπει ρώσικο αέριο της Γκάζπρομ παρά μόνο αέριο από Κασπία (αμερικανικών συμφερόντων); Πως θα αντιμετωπίσουμε μια ενδεχόμενη αμερικανοτουρκική σύγκρουση για το Κουρδιστάν με φόντο την ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία; Πως θα αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενη διείσδυση ακραίων ισλαμιστών στα Βαλκάνια και την ολοένα αυξανόμενη διακίνηση πάσης φύσεως λαθραίων από τα δυτικά Βαλκάνια; Και τέλος πως θα προστατευθεί ο ελληνισμός της Αλβανίας από την ενδεχόμενη άνοδο του αλβανικού εθνικισμού που έχοντας τη στήριξη των ΗΠΑ δεν θα διστάσει σε τίποτα να προκαλέσει και ενδεχομένως να εκδιώξει το ελληνικό στοιχείο όπως είχαν κάνει οι Τούρκοι στο παρελθόν;

Τα ερωτήματα είναι πολλά και οι απανυτήσεις δύσκολες.Θα πρέπει να επιτευχθεί όμως πολιτική ενότητα και ισχυρή πολιτική βούληση από όλο το πολιτικό φάσμα της χώρας έτσι ώστε να ξεπεράσουμε τις ερχόμενες συμπληγάδες όσο πιό ανώδυνα γίνεται. Εγγύηση στην πορεία αυτή αποτελεί η προσωπικότητα του ίδιου του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, μελετητή του Βενιζέλου και άριστο γνώστη της ιστορίας και της διεθνούς πολιτικής.